ANA METİN ARA METİN BİLİNCİ
UĞUR CANBOLAT
AHLÂK-I HASENE erleri her şeyi yerli yerine koyan ve bunu önemseyen insanların arasından çıkar.
Bunu âdil olmanın bir gereği olarak yaparlar.
Tersi ise düğmeyi yanlış iliklemek anlamına geleceğinden sonrasında yapılan her iş ve işlem ebter
olacak, sonuçsuz kalacaktır.
Bu nedenle onlar için ayrıntı önemlidir.
Umum ve husus yani tümel ve tikel olarak neyi alacaklarını iyi bilirler. Ve burada asla karışıklığa yer
vermezler.
Güzel ahlak yolcuları tüm istikâmetlerini ana metinden alırlar.
Temel referans kaynağı olarak ana metni görürler.
Bu sebeple ona tüm hücreleriyle yönelirler. Sürekli önünde diz çökerler. Kafa yorarlar. Anlamaya
çalışırlar ve bunu kesiksiz olarak sürdürürler.
Her okuyuşlarında yeniden okuma ihtiyacı hissederler. Bu nedenle de onlar ömrünün tümünü Kur’an-ı
Kerim’in talebesi olarak geçirirler.
Yüksek erdem yolcusu olan bu kişiler o kadar dikkatlidirler ki, asla ana metnin yerine başka bir metni
koyma cüretinde bulunmazlar.
Beşer zihninin ürettiği ara metinleri elbette yok saymazlar.
Önemserler.
Onları da okur ve istifade ederler.
Kendilerini geliştirmek ve başka bakış açılarını elde etmek için çabalarlar.
Çokça yararlanırlar.
Okudukları ara metinleri birbiriyle kıyaslarlar. Aradaki farkları görüp yorumlamaya çalışırlar.
Tarihi süreçleri hesaba katarlar.
Metinlerde yer alan kelimelerin, kavramların süreç içinde kaybettikleri ve yeni yüklendikleri anlamları
da dikkate alarak geniş çerçevede derinlemesine okumalar gerçekleştirirler.
Bu faaliyet sırasında bunların birer beşer yorumu olduklarını da hiç akıllarından çıkarmazlar.
Bu yorumları aslın yerine koymak gibi vahim bir hatadan özenle kaçınırlar.
Bu onların güzel ahlakı tamamlamak üzere lütfedilen Fahr-i Kâinat Efendimize olan borçlarıdır.
O’nun Kur’an’a yaklaştığı gibi yaklaşırlar.
Sorunlarını O’nun üzerinden çözümlerler.
Ezcümle güzel ahlak yolunun dikkatli yolcuları ana metin ve ara metin bilincine ulaşmış kişilerdir.
Aslı ile açıklamasını, yorumunu aynı seviyede tutmayı edep dışı görürler.
Ey hakikat yolunun ana metin ara metin bilincine erişmek isteyen yolcusu.
Yorumun egemenliğine kendini kaptırmamalısın.
Elbette okumalı, bilgi edinmeli, kendini geliştirip donatmalısın ama asla onlara saygı göstermekle
beraber beşerin ulemasına ait yorumların büyüsü altına girerek onların ana metni anlamak üzere
müracaat ettiğin ara metin olduğunu hatırından çıkarmamalısın.
Zamanla yeterince dikkat etmediğinde zihninde ana metin ve ara metnin yer değiştirebilme ihtimalini
gözden uzak tutmamalısın.
Yorumun senin üzerinde kurmak istediği otoritenin farkına varıp onu yerli yerine koymalısın.
Kendisini sembolleştirmesine, yıldızlaştırmasına ve tek müracaat kaynağı gibi sunmasına itibar
etmemelisin.
Ara metni ana metin gibi algılayanların kesretinden etkilenmemelisin.
Yaptıkları propagandaya kanmamalısın.
Onların çokluğu ve abartılı sunumları senin ana metne verdiğin değeri ve ondan yararlanmanı
azaltmamalı.
Yüksek erdem yolcuları gibi sen de yönelimini muhafaza etmek istiyorsan eğer ana metin ve ara
metin bilincine ulaşmalı ve daima bunu güçlü tutmalısın.
Hiçbir beşer sözünün vahye eşdeğer olamayacağını bir an bile aklından çıkarmamalısın.

*Resim: Islamic theologian with Quran (1902) Osman Hamdi Bey (Turkish, 1842 – 1910)