KENDİNİ REVİZE ETMEK
UĞUR CANBOLAT

AHLÂK-I HASENE erleri sürekli düşünen insanlar olduklarından daima revizyona açıktırlar.
Kararlıdırlar ama katı değildirler.
Sorunları görmek onlar için evleviyeti olan bir durumdur. Bunun için açık iletişimi esas alırlar.
Sahip oldukları güçlü kavramları maniple ederek tahakküm etmekten, başkalarını susturmaktan, kendilerini ifade etmekten alıkoyarak iletişimi kesmekten kesinlikle uzak dururlar.
Ben Haktan yanayım sen batıldan tarafsın gibi kesin yargı yaklaşımlarıyla diğerini elemez.
Hakikat tekelciliğine girişmez.
Çünkü ahlakî iletişimin sertlikle gerçekleşemeyeceğinin farkındadır. 
Kesin yargılar kullanmaz.
Kendisinin ve muhatabının değişebilmesine fırsat tanıyacak aralıklar bırakabilmek için bu prensipler üzerinden cümlelerini kurar, söylem geliştirir.
Kendi ferdiyetini yani tekilliğini esas alarak umum hakkında kesin çıkarımlarda bulunmadan onu dinlemeye ve anlamaya değer görür.
Kendisinin dinlenilebilmesini de bu ahlakî ilke üzerinden temellendirir.
Kendisinin dünyaya, başka insanlara, farklı olana açık tutabildiği ölçüde münasebete geçebileceğini, kritik edebileceğini tecrübe ederek sonuca ulaşabileceğinin idrakini ayakta tutar.
Güzel ahlak yolcusunun zihni vahiyle aydınlandığı ve aklını yine vahiyle işlettiği için eleştirel bilinç olmadan ahlakın tam ve mükemmel olarak teşekkül edip açığa çıkamayacağının farkındadır.
Bunun ön adımı ise önce kendisini tanımasıdır.
Kendini tanıyamamış, negatif ve pozitif yanlarını tam kavrayamamış birisinin eleştiriden kaçacağını, kurduğu şatonun yıkılabileceğini bildiğinden saldırıya varan bir dil kullanacağına müdriktir.
Bu nedenle yüksek erdem yolcuları insanların birbirini anlayarak, evreni tanıyarak, hayatı ve hadiseleri doğru yorumlayarak ancak Kur’an-ı Kerim’i dolayısıyla Allah ve O’nun resulünü anlayabileceklerini bildiklerinden ötekiyle olan diyaloglarını erdem üzerinden gerçekleştirirler.
Bu, onlar için ahlakî bir iletişim tarzıdır.
Yaşamı yok saymaz.
Olayları görmemezlikten gelerek geçiştirmez.
Bedensel, zihnî ve ruhi tecrübeyi yadsımaz.
Ey hakikat yolunun kendini revize etmeye açık ahlakî iletişimi önemseyen yolcusu.
Kendini hakikatin tekelcisi olmaktan vazgeçirip talibi olmaya yönlendirmelisin.
Hayatını kurgulardan arındırıp gerçekle temellendirmelisin.
Dini ve ahlakı kendi dünyanda konumlandırırken hevesle, tarafgirlikle, başkalarını mahkûm etmekle, örseleyip ötekileştirmekle değil kesin kanıt olan Kur’an üzerinden sağlıklı bir biçimde yapmalısın.
Deneyimlerini ahlakî iletişim açısından önemsemelisin evet ama bunu diğerinin tecrübesini yok sayarak gerçekleştiremeyeceğinin farkında olmalısın.
Evvela fani oluşunun idrakinde olmalısın ki, tutumun buna göre şekillensin.
Eleştiriden kendini muaf tutarak ahlakî bir iletişimi değil narsist bir davranışı ancak ortaya koyabilirsin.
Kibrin olduğu yerde iletişim eşitler arasında olamayacağından ast ve üst iletişimi ortaya çıkar ki, bu ahlakî olmaktan uzaktır.
Sade olmalısın.
Sahih olmaktan uzak düşmemelisin.
İnsanların birbirini anladıkça, tecrübelerini dikkate aldıkça, empatiyi önceledikçe ancak ortak bir payda oluşturarak etkileşimi açık tutabileceğini ve kendini revize edebileceğini unutmamalısın.
Maksudu anlama gayreti ahlakî iletişimin en önemli vasfıdır.
Eğer güzel ahlak yolunda vuslat edenlerden olmayı önemsiyorsan sen de onlar gibi kendini tahlil edip gereğini yapmaktan geri kalmamalısın.
Akıl ve kalp bu tecrübe ile ancak güzel ahlaka ulaşabilir.