BOYUNA BAĞLANAN KUŞ: “TİROİD BEZİ"
YAVUZ TELLİOĞLU

Sendeki İbrahim’in 4 kuşunu buldun mu ? İbrahim gibi hangi dağlara taşıdın ? İtminan oldun mu, 7 çakrada 33 omurda İbrahim makamında ?

İSRA: 13 - BOYUNA BAĞLANAN KUŞ: “TİROİD BEZİ"
Hemen hemen her insan, resimdeki Tiroid bezi görüntüsünü herhangi bir şeye benzetecek olsa, çok büyük ihtimalle kuşa ya da kuşun kanatlarına benzetecektir.
Her insanın da kuşunu boynunda kendine takmışızdır ve onun için Kıyamet günü bir kitab çıkarırız ki neşr olunarak onu şöyle karşılar. (İsra suresi 13. Ayet)
Biz, her insanın kuşunu (işlediklerini, yaptıklarını) kendi boynuna doladık, kıyamet gününde onun için açılmış olarak önüne konacak bir kitap çıkarırız. (İsra suresi 13. Ayet)
Yukarıda verilen meallerin dışındaki diğer birçok mealde, ayetin Arapça aslında “taire” olarak geçen kelime gerçek anlamı olan “kuş” yerine, mecaz anlam olarak “amelleri, işledikleri” gibi anlamlar yüklenmektedir. Ancak gerçek ve birincil anlamı olan “kuş” olarak anlaşıldığında yine Kuran-ı Kerim’in (Zumer Suresi 23.ayet anlamında) diğer bir mucizesine tanık olmaktayız.
Bu ayetin yukarıda verilen meallerinde, her insanın kuşunun “boynuna bağlandığı (takıldığı) veya dolandığı” vurgulanmaktadır. Tiroid bezinin açık kesit halindeki görüntüsüyle vücuttaki doğal duruşu olan “bağlanmış –dolanmış” görüntüsü karşılaştırıldığında ayette neden boyuna bağlanma ya da dolanma gibi fiillerin kullanıldığı daha net bir şekilde anlaşılmaktadır. Çünkü açık kesit halindeki görüntüsünün boyuna bağlamış –dolanmış hali, Tiroid bezinin vücuttaki doğal duruş ve görüntüsünü oluşturmaktadır.
Ayetin anlatımlarını genel olarak düşündüğümüzde, zaten gerçekte boyuna bağlı bir kuştan bahsedilmiş olamayacağı açıktır. Ancak anlatım çok özel bir deyimle pekiştirilmiştir. Bu özel deyim çok çarpıcı bir şekilde, Zumer Suresi 23. ayet anlamında mucize içeren ikili anlamlar olduğu yönündeki beyanatı destekler niteliktedir.
Ayrıca yukarıda anlatılan şekilsel benzerliklerin yanında bahsedilmesi gereken anlamsal bazı bağıntılar da bulunmaktadır. Tiroid kelimesinin etimolojik kökeni araştırıldığında, ayette “boyun” anlamında geçen “unuk” kelimesinin içerdiği diğer anlamlarla çok ilginç bir benzerlik gösterdiği fark edilmektedir.
Yukarıdaki kaynakta da açıklandığı gibi “tiroid” kelimesi kapı gibi olan ve kapı anlamlarını içermektedir. İlginç bir şekilde ayette geçen “unuk” kelimesi de kapı kelimesini andırır şekilde “kapamak, örtmek” anlamlarını da içermektedir. Aşağıda verilen kaynaktaki tanımlamalar bu durumu açıklamaktadır.
Tiroid bezi (ya da tiroid), boyun ön kısmında, bir isthmus (kıstak) ile bağlanmış iki lobdan oluşan endokrin bir bezdir (hormon üretir). Boynunun önünde adem elma’sının altında bulunur (2-4 trakeal kıkırdaklar arasında). Her bir lob yaklaşık 5x3x2 cm dir (yükseklik, genişlik, derinlik). Tiroid Latince kalkan demektir (Latince “thyroides”, İngilizce “throid”). Türkçe’de kalkan bezi olarak adlandırılır.
Tiroid Bezinin Ürettiği Hormonlar: Tiroid bezinin görevi hormon üretmektir (tiroid hormonları).

Tiroid hormonları metabolizma hızını artırır. Glikojenolizi artırır, hepatik glikoneogenezi artırır, bağırsaktan glukoz absorbsiyonunu artırır, kolesterol sentez ve yıkımını artırır.
Birçok organın çalışmasına etki eder. Kalpte pozitif inotrop ve kronotropik etki eder, gastrointestinal motiliteyi artırır, kemik ve protein turnoverini (ciro) artırır. Hipertiroidi (tiroid hormonlarının fazla olması) de diyare, hipotiroidide (tiroid hormonlarının az olması) konstipasyon olur.
Çocuklarda büyüme ve beyin gelişimi için gereklidir (fetal dönem dahil).
Tiroid hormonları iyotlu aminoasitlerdir (tirozin den üretilir). T3: 3,5,3’-triiodotironin (üç iyotlu), T4 tiroksin (4 iyotlu). Tiroid hormonları, tiroid bezi içinde, tiroglobulin denen proteine bağlı olarak sentezlenir ve depolanır. Tiroid hormonları kanda hem tiroglobuline bağlı hem de serbest olarak bir denge içinde dolaşırlar. Ancak sadece serbest tiroid hormonları hücre içine girer ve etkilerinin gösterirler. Serbest tiroid hormonları O2 tüketimini, vücut sıcaklığını, kalp hızını ve metabolizmayı artırır (karbonhidrat, yağ ve protein metabolizması hızlanır).
Tiroid bezinin çalışması ve dolayısıyla tiroid hormonu salgılanması, ön hipofizden (adenohipofiz) salgılanan TSH ile kontrol edilir (tiroid stimülan hormon). TSH ise hipotalamustan salgılanan TRH ile kontrol edilir (tirotropin releasing hormon). TRH, TSH salınımınna, TSH da T3, T4 salınmına neden olur